Als stilte troost wordt

De vrouw kijkt me met een zachte, meevoelende blik aan. Dan zegt ze, met een zucht waarin haar eigen recente verlies doorklinkt: ‘Het is gewoon een zwart gat dat achter blijft.’
Ik slik en voel een rilling door me heen gaan.

Het raakt me hoe een overlijden, een afscheid of ziekte mensen vaak dichter bij elkaar brengt. Als we zien dat iemand verdriet heeft, willen we iets doen: even laten weten dat we aan ze denken, dat we van ze houden, dat we er zijn. Alsof zo’n gebeurtenis iets universeels in ons aanraakt. We uiten dat in bloemen, kaartjes, appjes, kleine gebaren. Iedere attentie is een pareltje van medeleven. Ze bieden troost aan degene die lijdt, maar geven ook de mensen eromheen het gevoel dat ze betrokken zijn.

Tegelijk kan het verlies van een ander – veelal onbewust - onze eigen angst of oud, onverwerkt verdriet aanraken. Dan kan een goedbedoeld woord ineens een projectie worden. De troostende zinnen zeggen dan soms meer over degene die ze uitspreekt dan over degene die nu door een verlies gaat. Dat hoor je als hun eigen pijn of verdriet doorsijpelt in de woorden:
‘Het is een zwart gat waar je inzakt.’
‘Het is zó afschuwelijk.’
‘Je zult je wel eenzaam voelen.’
Of iemand begint te vertellen over een eigen ervaring, vaak zwaarder of ingrijpender. Ik denk dat we dat allemaal wel herkennen. We zijn tenslotte allemaal mensen en iedereen beweegt op eigen tempo en wijze door het leven heen.

Terwijl ik luister naar deze vrouw, vraag ik me af hoe ik haar zou kunnen uitleggen dat een verlies niet altijd als een zwart gat ervaren hoeft te worden. Haar pijn is zo tastbaar aanwezig dat het als een donkere wolk tussen ons in hangt. En die wolk is het enige dat op dit moment aandacht nodig heeft. Woorden lijken te veel, te groot.
Spontaan pak ik haar hand en druk die zachtjes. Zo zitten we daar samen. In stilte. Diezelfde stilte waar de één zo bang voor kan zijn en die voor de ander juist helend is.

En precies die stilte deed even iets. Heel klein, heel zacht - maar toch: de donkere wolk werd iets lichter.

Misschien is dat uiteindelijk alles wat we kunnen doen: laten weten dat we er zijn, dat we meeleven, dat de ander niet alleen hoeft te dragen wat zwaar is.
We zijn tenslotte allemaal mensen en iedereen beweegt op eigen tempo en wijze door het leven heen.

 

 

Klik hier als je zelf vragen hebt over rouwen, over afscheid nemen