De kracht van één dankjewel

Met enige verwondering kijk ik rond in de huiskamer van een bevriend stel. Op de vloer ligt het oude tapijt van mijn ouders. Dit stel zocht juist een tapijt toen wij het huis van onze ouders leeg ruimden. Het was liefde op het eerste gezicht. En nu kijk ik hoe mijn voeten staan op dat overbekende crèmekleurige tapijt, met Chinese bloemen aan de rand. Prachtig is het en ik ben blij dat het hier ligt; fris schoongemaakt en wel.

De vrouw volgt mijn blik en zegt dan dat ze mijn moeder via mijn blogs soms voor zich ziet. Hoe mijn moeder over het tapijt drentelde en her en der een stofje oppakte. Ik moet erom lachen want ze beschrijft  precies zoals het ging. Dan voegt de vrouw eraan toe dat ze mijn moeder op zo'n moment bedankt voor het tapijt. Dit raakt me. Wat klinkt dat lief en wat is dat attent. 

Ken je dat gevoel van een puzzelstukje dat ineens precies op z'n plaats valt? Moeiteloos, naadloos en logisch? Dit was voor mij zo'n moment.

Mijn ouders hebben dat tapijt ooit gekocht. Dat lag in een luxe winkel in Amsterdam, die nu allang niet meer bestaat. Een inkoper heeft het kleed ooit ingekocht, mensen hebben het verpakt en vervoerd. Andere mensen hebben het kleed knoop voor knoop gemaakt met wol. Iemand bedacht het motief en een ander kleurde de wol. Iemand heeft het schaap geschoren en de wol gesponnen. Wol van een dier dat heeft gegraasd in de wei, gevoed door de zon en moeder aarde. Het gras komt uit een zaadje en hoe komt dat zaadje daar eigenlijk?  

Het duizelt me als ik bedenk wie en wat eraan heeft bijgedragen zodat dit kleed hier onder mijn voeten ligt. Al die mensen en dieren, krachten en energieën zijn ontelbaar. Mensen en dieren zijn op hun beurt weer geboren, gevoed, verzorgd uit mensen en dieren. De reeks is eindeloos.

Eén zo'n woord van dankbaarheid van deze vrouw is dan ook niet zomaar exclusief bestemd voor mijn moeder of mijn vader. Deze spontane dankbetuiging komt toe aan alles en iedereen die daaraan heeft bijgedragen.

Inclusief haarzelf.

Eens te meer besef ik dat dankbaarheid een kracht is die ons ogenschijnlijk tot elkaar brengt, maar bovenal de mogelijkheid schept om ons ten diepste te realiseren dat we één zijn.

 

 

Vriendschap volgens de Dikke Van Dale

Daar zitten we dan, mijn vriendin en ik. Gewoon aan de koffie, zoals we zo vaak samen hebben gezeten.

We kennen elkaar via onze kinderen en over de jaren heen, hebben we van alles meegemaakt en gedeeld. Het is zéker zo dat we van binnen verschillend zijn, maar aan de buitenkant lijken we absoluut op elkaar. We worden wel eens als zusters aangezien, zoals onze kinderen wel eens voor broers worden aangezien. Grappig, zoals we soms dezelfde dingen of kleuren dragen, zonder dat we dat van elkaar weten. Dat heeft wel eens voor wat hilariteit gezorgd. Ook vanochtend was het bingo: spontaan fietste ik in mijn hemelsblauwe jurk even bij haar aan en daar stond ze in de tuindeur, eveneens in haar hemelsblauwe jurk. Ik moet er stilletjes om glimlachen.

Ik ben in eens nieuwsgierig naar het woord 'vriendschap'. Vriendschap is zoiets unieks, heel persoonlijks en eigens. Zou je vriendschap eigenlijk in woorden kunnen vatten? Ik raadpleeg De Dikke Van Dale en dat levert het volgende op:

(en lach niet),  'vriendschap': het bevriend-zijn. (Duh!!)

Ik speur verder: 'bevriend-zijn' geeft 0 resultaten. (Huh??)

'bevriend' = door vriendschap verbonden (Nou nou!)

'vriend' = persoon waarmee je door gevoelens van genegenheid bent verbonden
(Hmm? Alleen door gevoelens van genegenheid?)

'Gevoelens', kent Van Dale tot mijn verrassing niet, maar refereert dan aan
'gevoel' of 'gevoelen' van = het vermogen te voelen.

'Genegenheid' = goedgunstige gezindheid; = liefde (Now we're talking)

Tot slot geeft Van Dale een hele reeks betekenissen bij het woord 'verbonden', waarmee ik je niet zal vervelen.

Veel wijzer, word ik er niet van en het moge helder zijn dat 'vriendschap' inderdaad niet in in woorden is te vangen. Vriendschap kent tenslotte vele gezichten en biedt een regenboog aan kleuren en weersomstandigheden.

Misschien mail ik de Dikke Van Dale eens met de volgende suggestie om toe te voegen:

Vriendschap: Lief en leed delen en samen een kopje koffie drinken, mag ook in stilte (soms beter zelfs). Maar natuurlijk wel met een hemelsblauwe jurk aan (m/v).

 

Wat betekent vriendschap voor jou?

 

  

 

Rood, is wel een gepaste tint, kind!

Blijven lachen! Een motto dat mijn moeder hoog in het vaandel heeft. Ook nu de ziekte dementie steeds meer grip op haar krijgt. We maken haar dan ook graag aan het lachen, maar net zo vaak is het andersom. Samen lachen, is soms het enige dat ons rest!

Zo belde ik haar laatst op. In haar hoofd regende het pijpenstelen en die regenbui bleef maar aanhouden.  Dit keer lukte het me niet om haar wat op te vrolijken en ten slotte zei ik dan ook:

'Mam, ik ga u ophangen.'

En tot grote hilariteit en ook wel verrassing, zei moeder toen:

'Nou het wordt tijd; welke kleur touw had je in gedachten?'

Dat moeder dan zo ongelooflijk grappig uit de hoek kan komen, is de redding van het moment. Haar humor - ook al is het een beetje galgenhumor - (over)wint dan toch onverwacht de somberte. Als dan ook nog even haar zonnige lach door de telefoon klinkt, voel ik me erg klein worden. Wat is ze dapper en grappig en wat houdt ze zich toch goed.

De aan de buitenkant praktisch onzichtbare ziekte, breekt langzaam maar gestaag haar hersens af en ik denk terug aan een blog die ik ooit over één van haar wijze lessen schreef toen we beiden veel jonger waren: 'Charmant laten hangen'. Moeder mag dan bezoek hebben van dementie, maar haar wijze lessen, haar geestigheid en liefdevolle presentie, zijn er niet minder door geworden.

'Ik dacht aan rood', hoor ik mezelf dan zeggen, ontwakend uit mijn hersenspinsels.

'Rood, is wel een gepaste tint, kind!', doet moeder dan nog een duit in het zakje.

en dan kunnen we toch niet anders dan in lachen uitbarsten.

 

'Ik heb je lief, ik heb je lief!'

Na een ongelooflijk drukke en vervullende dag, blik ik even terug op die kleine ontmoetingen, die kleine geluksmomentjes, die mijn leven kleur geven. En het is niet zo dat alles in mijn leven vlekkeloos of zonder slag op stoot, of verdriet of pijn verloopt, zeker niet! Maar nu ik hier zit te tikken, met mijn kopje thee in onze tuin met mijn hond aan mijn voeten, ervaar ik diepe dankbaarheid.

Komt dit door mijn ochtend met mijn kleinkinderen of een dansje met een vreemde? Of dat ik ineens in een hippe herenzaak met mijn jongste zoon een pak uit mocht kiezen of het delen van een pizza aan de waterkant met een blikje bier in mijn hand? Of komt het gewoon door de zomerse warmte? Midden tussen de chaos van het leven ervaar ik juist die kleine momenten als kleine pareltjes.

Het begon vanochtend al vroeg: Vanaf het moment dat ik binnenkom bij onze kleinkinderen tot het moment dat ik wegga, geef ik me er helemaal aan over. Geen vast omlijnde schema's, alleen maar kijken naar die kleine unieke wijze mensjes, aanwezig zijn en zien wat er nodig is. Dat dan terloops de keuken wordt opgeruimd, een boodschapje gedaan, een speeltuintje bezocht, een slaapje wordt gedaan, snoetjes worden gelapt, handjes worden gewassen, knuffels worden gegeven, boterhammetjes worden gegeten, luiers worden verschoond en boekjes worden voorgelezen, is mooi meegenomen en ook wel nuttig. Volop genieten, ongehaast en met aandacht. Wat een voorrecht om oma te mogen zijn. Ouders blij, kinderen blij en OmaLin blij. Iedereen blij.

Dat ik vervolgens voor zoonlief, samen met zijn vriendin en haar zus en zelfs mijn eigen man die toevallig aan kwam fietsen, in een hippe herenzaak een pak mag uitkiezen, had ik vanochtend nog niet kunnen bedenken. Spontane actie, die een verzachtende kleur legt over de reden waarvoor het pak er überhaupt moest komen: het afscheid van een dierbare. Met elkaar werd er een mooi strak pak gekozen en omdat we dit zo met elkaar doen, krijgt het bijna een feestelijk tintje. Het laat mij maar weer zien dat er te midden van een pijnlijke ervaring, zoals het afscheid van een dierbare, zoveel saamhorigheid en liefde en gedragenheid is. Zo wordt het verdriet van een afscheid dragelijker in dankbaarheid voor alles wat er was ..en wat er is.

Naderhand haalt mijn zoon nog een pizza en we delen deze aan de waterkant, onze benen bungelend over een kade in Haarlem. Zoonlief heeft ook wat watertjes en biertjes gehaald en zo toosten we op degene die niet meer bij ons is, op elkaar en op het leven. Met een traan en een lach zitten we naast elkaar, genietend van de zwoele zomeravond, de bootjes die langsvaren en de meerkoeten die ons verlangend aankijken. De zon met al haar warmte verdrijft dan even het verdriet uit het hart en dat geeft een ervaring van zachtheid, verbondenheid en maakt vooral de continuïteit van het leven zichtbaar.

Alleen teruglopend door de knusse binnenstad van Haarlem lever ik de lege blikjes in bij de Appie. In een spontaan gebaar bied ik het statiegeldbonnetje aan aan een jongedame die net staat af te rekenen. In eerste instantie kijkt ze me verstoord aan met zo'n blik van 'val me niet lastig'. Maar al snel licht haar gezicht op en knikt ze verrast, terwijl ze het bonnetje verrekent met haar boodschappen. Als ik doorloop, roept ze me na: 'Mevrouw, Ik HOU van u!!'.

Zo'n liefdesbetuiging over een statiebonnetje van 0,45 cent had ik niet direct verwacht en met minimaal hetzelfde enthousiasme roep ik terug: 'En ik hou van jou!'.

Met een grote glimlach loop ik de straat op, het liedje zingend, dat ik onlangs met Koor Canto zong:
'I like the flowers, I like the daffodills, I like the mountains...'
en naast mij hoor ik een man inzetten:
'I like the green hills, I like the firestone, I like to be alone....'

En voordat ik het weet zwier ik rond met deze wildvreemde man!

Als ik dan nu in mijn tuintje zit, zingt mijn hart: 'lief leven, ik heb je lief, ik heb je lief!'

Gaatjes vullen

Het is weer zondag. Als ik stilhoud bij het verzorgingstehuis, staat mijn moeder al klaar. Niet meer fier en monter, maar fragiel en wankel. Haar fleurige en zwierige jurk, die ze altijd met charme droeg, hangt nu als een uitgebloeide bloem om haar heen. 

Normaliter licht haar gezicht op als ze me ziet, maar nu is er slechts een flauwe glimlach van herkenning. Het kost haar zichtbaar moeite om haar mondhoeken omhoog te plooien. Zelfs het even te gaan verzitten in de autostoel, maakt haar bekaf.

Na een uurtje in de tuin gezeten te hebben met een kopje thee en een koekje, komt er weer iets van kleur op haar wangen. Ook al hebben we elke tien minuten dezelfde gesprekken, toch hebben we het écht gezellig en ik ben blij en dankbaar dat ze er is. Langzaam maar zeker daalt ze van haar dementerende wolk af en landt weer iets meer in het fysieke lichaam en begint ze weer meer op te merken. Zo ook het grote gat in mijn tafelkleed.

'Daar zit een gat', zegt ze dan en met haar goedverzorgde nagel prikt ze triomfantelijk in een groot gat.

'en daar ook een' en ook een tweede nagel prikt door mijn kleed. Ze vraagt direct om een naald en draad en zonder aarzeling, tover ik mijn naaimandje te voorschijn. Ook al heb ik zo mijn twijfels of moeder het nog kan, ik wil haar ook niet ontmoedigen. Dementie vormt vaak geen belemmering voor veel geautomatiseerde handeling, zoals bijvoorbeeld naaien, dammen, dansen, tanden poetsen, bidden.

Geconcentreerd zitten we allebei aan een punt van het tafelkleed en dichten elk een gat. Mijn moeder kon vroeger schitterend en onzichtbaar gaatjes stoppen, maar na een klein kwartiertje hoor ik haar mopperen dat ze óók dit niet meer kan. Binnensmonds moppert ze op zichzelf hoe ze achteruit holt, dat ze een hoofd heeft als een vergiet, dat ze niet eens meer in de tuin kan werken, dat ze niet meer kan koken, niet kan knippen, strijken en dan nu ook niet eens meer naaien.

En met een diepe zucht werpt ze het tafelkleed in de ring. 

Als ik het resultaat zie, valt het allemaal best wel mee en ik tracht haar wat op te beuren. Tenslotte was ik er echt niet aan begonnen als ze me niet had aangespoord. Mijn man voegt er nog aan toe dat het niet om het resultaat gaat maar om het proces. Ze beurt er iets van op en dan ineens zie ik een guitige grijns op haar gezicht verschijnen en kaatst ze olijk terug:

'jullie hebben mooie praatjes, maar praatjes vullen geen gaatjes!'

Geluk op de hoek van de straat!

Bijna fiets ik langs hem heen, maar op het laatste moment herken ik een man uit mijn verleden. Voor zijn hoge leeftijd loopt hij nog met flinke pas en maakt alleen gebruik van een wandelstok. Hij moet even schakelen nu ik van mijn fiets afstap en hem aanspreek, maar hij herkent mij snel en schenkt mij een vriendelijke glimlach. In ons verleden is er wel wat schuring geweest tussen ons en dat maakt dat deze ontmoeting op de hoek van de straat toch ook wel wat spannend is.

Al snel vertelt hij dat zowel hij als zijn vrouw de komende maanden jarig zijn; maar liefst 90 jaar worden ze beiden. Hij ziet er goed en verzorgd uit, deze hoogbejaarde heer. Hij mankeert maar één ziekte, zegt hij, en dat is de ouderdom. Hij lacht er hartelijk bij.

Verder gaat het allemaal goed. Iets strammer, iets minder stabiel maar de hersens werken nog meer dan uitstekend. Op mijn vraag of ouderdom werkelijk een ziekte is of dat je het ook zou kunnen zien als een geschenk - dat je zo oud 'mag' worden - geeft hij onomwonden antwoord. 

'Dat heb ik van niemand gekregen hoor! Dat heb ik zelf gedaan; gewoon goed voor jezelf zorgen en goed eten!'. 

Laatst nog las hij een artikel over gezond oud worden en voeding. Hij had bij zijn kleinkinderen maar weinig bijval hiervoor gekregen maar dat deert hem bepaald niet. Hij staart dan even peinzend voor zich uit waarna hij zichzelf corrigeert: 'Nou, ik heb het niet zelf gedaan hoor. Ik ben wel eerlijk: mijn vrouw is degene die elke dag voor mij zorgt; gewoon aardappelen, groenten en een stukje vlees of vis!'

Wat later laat hij zich ontvallen dat hij en zijn vrouw samen zo gelukkig zijn en dat ze het leven met elkaar koesteren en bijna in één adem zegt hij onomwonden: 'En als één van ons twee overlijdt, dan moeten we maar samen gaan'. 

Het klinkt als een vurig betoog en de saamhorigheid tussen de twee spat ervan af. Als je toch al zo lang met elkaar samen bent, ben je natuurlijk verknocht aan elkaar en kan ik me zo goed voorstellen dat samen overgaan, zo mooi zou zijn. 

Dan vraagt hij ook nog belangstellend naar mijn moeder en ik merk hoe blij ik ben dat ik even van mijn fiets ben afgestapt om met hem te kletsen. Kennelijk vindt hij hetzelfde, want terwijl hij met z'n stok in zijn ene hand en een boodschappentas in zijn andere hand, zijn weg vervolgt, zegt hij: 

'Nou kind, fijn dat je even bent gestopt en dat we even konden kletsen! Groeten aan je man en je moeder'.

Verder mijn weg vervolgend, voel ik hoe zo'n klein en kort gesprek gewoon goud is en hoeveel vriendelijkheid er in deze kleine uitwisseling plaatsvond. 

Geluk zit soms echt in een klein hoekje en soms vind je het op de hoek van de straat!

Lichtpuntje (13)

Mijn zus en ik bellen elke dag met moeder. Zij in de avond en ik in de ochtend. De afgelopen weken klinkt de stem van moeder benepen en ze blijft haar boodschap herhalen:

'Ik heb er geen zin meer in. Van mij hoeft het niet meer. Ik heb er genoeg van. Ik heb een mooi leven gehad, maar het is nu welletjes.Geef mij maar een pil.' Het zou bijna zo'n foute smartlap van Hazes kunnen zijn. In een flits zie ik moeder en André samen in eenzaamheid hangen in een discotheek. Ondenkbaar, maar in mijn geest kan veel kennelijk.

Mijn moeder begrijpt maar niet dat ze nog steeds leeft. Van alle broers en zusters had zij de zwakste gezondheid en tot op de dag van vandaag blijft het haar verbazen dat ze de hongerwinter in 1944/45 heeft overleefd. En dat uitgerekend zíj nu maar niet dood gaat, dat vindt ze ronduit 'B E L A C H E L I J K'.

'Kind, ik heb alles gedaan! Wat moet ik hier nog? Ik heb niemand meer! Iedereen is dood!'

En dan gaan we zoeken naar de lichtpuntjes. 'Ho ho, wij zijn er nog toch? Straks komt er koffievisite en vanmiddag is er zingen in de zaal en morgen is er een uitje naar Urk.'

Een paar weken geleden konden deze lichtpuntjes haar nog wel opbeuren en nu ziet ze het als 'bezigheidstherapie' en afleiding van de naakte waarheid: Moeder ervaart een diepe eenzaamheid die met geen enkele bezigheidstherapie weg gaat.

Vaak vermande zij zichzelf weer en deed haar best om opgewekt en opgeruimd te klinken. Maar de laatste weken hangt er steeds vaker een sombere sluier over haar heen. Haar altijd rechte schouders beginnen te hangen, haar open blik verandert steeds vaker in een afwezig gestaar, haar frisse teint is vervangen voor een grauw masker en haar geest is regelmatig helemaal verward. Vasculaire dementie. Soms weet ik ook niet meer wat te doen of wat te zeggen, behalve te bevestigen dat ik haar hóór, dat ik haar begrijp en haar gevoelens respecteer.

'Mam ik hou van u'. 

Dan zakt de sluier en zegt ze: 'Dat is zo fijn te horen en ik hou natuurlijk ook van jou! Dank je wel voor je belletje. Daar knap ik zo van op! Dat is een klein lichtpuntje voor me.'

Dat een kort telefoontje toch een lichtpuntje mag zijn, maakt me elke dag dankbaar.
 

Meer weten over bewustwording: www.silent-touch.nl